Ombuigingen

Om tot een sluitende begroting 2026 voor structurele lasten en baten te komen was het noodzakelijk een ombuigingenproces te doorlopen. Voor 2028 en 2029 blijven er ondanks deze ombuigingen tekorten bestaan. De noodzakelijke ombuigingen hebben we inzichtelijk gemaakt in het ombuigingenboek, dat als bijlage is opgenomen bij de kaderbrief 2026. De financiële vertaling van deze ombuigingen staat in deze paragraaf.

Bij de kaderbrief is een ombuigingenboek als bijlage opgenomen. Het totaal aan ombuigingen in dit ombuigingenboek is voor 2026 € 7,6 miljoen. We hebben voor een bedrag van € 7,3 miljoen opgenomen in deze begroting. De aanpassingen zijn:
- restaurant in Veghel gaat sluiten op vrijdag (voordeel €  20.000);
- ombuiging voor tarieven banen zwemmen en entreegelden is verlaagd (nadeel € 25.000);
- vermakelijkheden retributie naar 3 euro en gaat in vanaf 2027 (nadeel 2026 van € 205.000), jaren daarna een voordeel van € 410.000);
- ombuigingen waarvan het financieel effect binnen het gesloten afvalsysteem vielen zijn niet opgenomen, deze waren ten onrechte als voordeel ingerekend (nadeel in 2026 € 118.000).

In totaal zijn er een kleine honderd ombuigingen opgenomen in de begroting. Voor de toelichtingen in de begroting voor de ombuigingen sluiten we aan bij de rapportagegrens van de financiële verordening, dat wil zeggen vanaf € 50.000 voorzien we de ombuigingen van een toelichting. De overige ombuigingen onder de € 50.000 staan als één bedrag per programma in onderstaande tabel.

In de tabel zijn alleen ombuigingen opgenomen die naar verwachting een financieel voordeel gaan opleveren voor de exploitatiebegroting. In het ombuigingenboek was ook opgenomen dat de stelpost voor prijzen niet toereikend was. De volgende ombuiging is hier voorgesteld zodat de stelpost niet verhoogd hoeft te worden:
- V oor professioneel gesubsidieerde instellingen vindt voor 2026 geen indexering plaats. Dit geldt tevens voor prijsstijgingen van leveranciers die geen contractuele basis kennen.

In de tweede kolom "Ombuigingennummer" staat het nummer zoals de ombuiging is opgenomen in het ombuigingenboek. Het ombuigingenboek was een bijlage bij de kaderbrief 2026.

We volgen alle ombuigingen financieel via de reguliere Planning en Control cyclus. Er zijn enkele ombuigingen, waarvan we de voortgang willen opnemen in de Planning en Control documenten.
Dit hebben we aangegeven in de laatste kolom ("Monitoren"). Staat er in deze kolom een "X" dan betekent dit dat over de voortgang wordt gerapporteerd vanaf de 2e bestuursrapportage 2026. Bij de jaarstukken kan een ombuiging als gerealiseerd worden aangemerkt, daarna komt deze niet meer terug in het volgende planning en control product.

Onder de tabel vind u een toelichting op de ombuigingen vanaf € 50.000.

Op basis van de uitgaven 2021 - 2023 kunnen enkele budgetten worden verlaagd zonder beleidsmatige consequenties, omdat het college terughoudend is geweest met uitgaven en declaraties.

Verlaging van de loonkosten. Primair wordt gekeken naar verlaging van de kosten voor inhuur van externe medewerkers om de taakstelling te realiseren.

We zien al enkele jaren dat de opbrengsten uit grondverkopen in werkelijkheid hoger zijn dan in de raming opgenomen. Wij stellen daarom voor om dit bedrag structureel op te hogen met 200.000 euro.

We zien al enkele jaren dat de opbrengsten uit de verhuur c.q. pacht in werkelijkheid structureel hoger zijn dan in de raming opgenomen. Wij stellen daarom voor om dit bedrag structureel op te hogen met 60.000 euro.

De prognose energiekosten 2025 en verder gaat uit van een daling van de variabele energiekosten. Daar staat tegenover dat de vaste leverkosten stijgen. De energiekosten zijn nauw verbonden met geopolitieke ontwikkelingen en dat blijft een risicopost voor de gemeentebegroting, zoals we ook gezien hebben in 2023. De huidige inschatting is dat een kostenreductie de energiekosten met 3% vanaf 2026 mogelijk is. Daarnaast kan actieve stimulering van vermindering energieverbruik een besparing op de energiekosten opleveren.

Sinds 2017 werkt de gemeente Meierijstad aan de aanpak van vakantieparken. Dit heeft geresulteerd in de aankoop van resort de Molenheide in 2024. Sinds 2022 voert de gemeente Meierijstad gesprekken met eigenaren/huurders die permanent wonen op een locatie met recreatiebestemming. Het doel is hen te bewegen naar gebruik in overeenstemming met de functie in het bestemmingsplan. Begin 2025 worden alle gesprekken afgerond en wordt in een aantal gevallen gestart met handhaving. Daarnaast wordt er gewerkt aan de recreatieve ontwikkelingen van het park. De intensieve aanpak kan na een periode van vier jaar worden afgebouwd.

In de openbare ruimte van de winkelcentra staan afvalbakken en zitbanken. Sommige afvalbakken worden bijna niet gebruikt. Dat wordt geconstateerd aan de hand van vulling en ledigingsfrequentie. Deze bakken kunnen we verwijderen.
Als de afvalbak niet wordt gevuld dan is dat een teken dat de zitbank niet wordt gebruikt. Die kan dan dus vaak ook weg. Consequenties
Eenmalige verwijdering kost circa € 8.000. Er hoeft minder gereinigd, gerepareerd en vervangen te worden, Er zijn minder recreatieve voorzieningen, en minder mogelijkheden om afval kwijt te kunnen. Dat laatste kan een stijging van het aantal meldingen en klachten wegens zwerfvuil veroorzaken.

Het voorstel betreft het verdelen van het slootonderhoud op basis van de Keur van de waterschappen. Dit betekent voor sloten met een gedeelde onderhoudsplicht dat de mede-onderhoudsplichtigen ook een deel van de opgave moet uitvoeren. In dit voorstel maait de gemeente alleen de bermsloot langs verharde wegen 1 keer per 2 jaar en ruimt dan ook het maaisel op. De mede-onderhoudsplichtige doet dat in het tussenliggende jaar.
Nu doet de gemeente in dit soort gevallen het totale onderhoud indien zij mede-onderhoudsplichtig is.

Jaarlijks vraagt Openbaar Gebied nu een investeringskrediet aan voor het vervangen van wegen die aan het einde van hun technische levensduur zijn. Deze middelen worden ook ingezet voor projecten van andere disciplines (onder andere groen, water en riolering en verkeer). We passen onze planning op elkaar aan om integraal te werken en zo werken te combineren. We kunnen de jaarlijkse investering "vervanging wegen" met 2 miljoen verlagen. Dit levert per investeringsbedrag een verlaging van de kapitaallasten op van € 66.667.

De jaarlijkse storting in de voorziening onderhoud wegen is bedoeld voor het groot en planmatig onderhouden van de wegen. De storting naar de voorziening kan worden verlaagd met € 250.000.

Vermakelijkhedenretributie (VMR) wordt geheven wanneer een persoon of organisatie vermaak of amusement aanbiedt binnen de gemeente en daarbij gebruikmaakt van gemeentelijke voorzieningen, zoals toezicht. Voortaan VMR heffen bij bezoekers van de grote festivals (die niet verblijven op een festivalcamping). Zij maken wel gebruik van de infrastructuur en voorzieningen binnen Meierijstad. In dit voorstel gaan we enkel uit van bezoekers van de drie grootste festivals van Meierijstad. Dit zijn Paaspop, Harmony of Hardcore en 7th Sunday.

Aanbod zwempakketten gelijktrekken voor de zwembaden. Geen losse pakketten meer aanbieden maar enkel één totaal ABC-diploma pakket. Voorstel om in 2026, 2027 en 2028 elk jaar een prijsverhoging door te voeren van € 100.

Door middel van de inzet van de aansluitfunctionarissen Jongerenwerk en Onderwijs wordt geïnvesteerd in preventie. Deze nieuwe inzet levert naar verwachting een besparing op van € 123.000 op de uitvoeringsbudgetten jeugdzorg.

Pilots Wmo worden niet meer uit structurele, maar uit incidentele budgetten betaald. Hierdoor besparen we op structurele budgetten.

In het kader van de ombuigingen wordt € 75.000  niet meer beschikbaar gesteld voor de welzijnsorganisatie om bij te dragen aan de versterking van de sociale basis en het ontwikkelen van zorgzame wijken. Dit is 50% van het enige structurele budget dat hiervoor beschikbaar was.

Er is ruimte in budgetten beleid sociaal domein op de volgende onderdelen:
Huur Odendael, Anti-discriminatie, Huisvesting statushouders, Vluchtelingenwerk, Dorp en wijkraden, Zorg en Veiligheid en Maatschappelijke Opvang en Toezichthouder Jeugd en WMO.

De werkelijke kosten zijn lager dan eerdere ramingen. Daarom kan de raming van de lasten omlaag.

Om mogelijke bezuinigingen in opdrachten aan een omgevingsdienst te overwegen, gaan we strategische benaderingen en praktische aanpassingen nemen om kosten te reduceren zonder dat dit al te veel invloed heeft op de kernfuncties en de kwaliteit van de dienstverlening.

Deze post betreft de inkomsten uit ruimtelijke ontwikkelingen, deels leges en grotendeels anterieure exploitatiebijdragen. De inkomsten blijven tot nu toe jaarlijks stijgen. Dit is te verklaren door de vele ruimtelijke procedures voor de woningbouwplannen én het feit dat vlak voor de inwerkingtreding van de Omgevingswet nog veel woningbouwplannen in procedure zijn gebracht. Tot slot maakt de procesoptimalisatie van de anterieure overeenkomst het mogelijk dat we alle facturen tijdig worden uitgedaan. Gelet op de ervaringen in de afgelopen jaren stellen we een (voorzichtige) doorlopende stijging van de baten voor van € 167.522 tot een totaalinkomsten bedrag van € 1.100.000.

Kostendekkendheid van leges mag maximaal 100 % zijn. De huidige kostendekkendheid is berekend op 75 %. De kosten zijn begroot op ca. € 4 mio. Verhogen van de kostendekkendheid met 10 % naar 85% betekent dat de legesinkomsten met € 400.000 moeten worden verhoogd. De legesinkomsten stijgen dan naar ca. € 3.400.000. Om dit te bereiken dienen de legestarieven met zo'n 13 % (€ 400.000/€3.000.000) te worden verhoogd.

Dit budget was bedoeld voor de implementatie Omgevingswet. Hiervoor kwamen de afgelopen jaren specifiek gelden vanuit het Rijk. Na 2025 houdt dit op m.u.v. een bedrag voor de Wkb (wet kwaliteitsborging) dat nog t/m 2026 zal blijven. Dit budget wordt vooral gebruikt voor de bekostiging van niet-structurele onderwerpen bij de implementatie van de Omgevingswet. Denk hierbij aan tijdelijke inhuur personeel, specifieke opleidingen, aanschaf ict-programma's etc. In 2025 zullen van dit budget nog een aantal incidentele kosten worden betaald. Voor het overige is een en ander overgegaan naar het 'reguliere werk'.

Een eenmalige inhaalcorrectie van OZB-tarieven in verband met hogere dan begrote inflatie. Bij de begrotingen 2022 t/m 2024 is een inflatie index gehanteerd welke op basis van het Centraal Economisch Plan (CEP) 2024 over die jaren 6,5% lager is. Het OZB-tarief is 6,5% achtergebleven bij de indexering CEP, die we normaliter als uitgangspunt voor de lokale lastenstijging hanteren. Gekozen kan worden om dit verschil alsnog in te lopen. Het eenmalig extra indexeren met 6,5% heeft dan een effect van € 1.500.000 per jaar. Deze 6,5% is berekend over de inkomsten onroerendezaakbelasting van € 23,2 miljoen uit de begroting 2025.

Deze verhoging met 2% komt boven op de reguliere inflatiecorrectie en de eventuele eenmalige inhaalslag. Elke extra procent verhoging levert € 230.000 op.

Verlaging van de loonkosten. Primair wordt gekeken naar verlaging van de kosten voor inhuur van externe medewerkers om de taakstelling te realiseren.

Op dit moment is de post onvoorzien € 250.000. We zien dat dit bedrag niet geheel benodigd was in de afgelopen jaren. We stellen voor om de post onvoorzien te verlagen naar € 100.000.

Vanuit het Gemeentefonds is er geld beschikbaar gesteld voor de uitvoering van de Woo. Hiervan is nog ruim € 100.000 over. De kosten kunnen worden gedekt vanuit diverse andere budgetten.